Orhan Agirdag
In deze verdieping is het onmogelijk te spreken over maatschappelijke thema's binnen het onderwijs, zonder Orhan Agirdags naam vermeld te hebben. Met deze insteek heb ik een terreinonderzoek gedaan naar wie hij is en wat hij doet/gerealiseerd heeft.
Prof dr Orhan Agirdag. (z.d.). https://www.orhanagirdag.com/
Agirdag is aan de KU Leuven een professor in de pedagogische wetenschappen, universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam en lector aan Academica. Ook is hij lid van de Jonge Academie in Vlaanderen en kroonlid van de Onderwijsraad.
Agirdag is geboren in 1984 als jongste kind van een Limburgs mijnwerkersgezin. Hij voltooide zijn secundair onderwijs is Heusden-Zolder en studeerde nadien sociologie aan de KU Leuven. In 2007 studeerde hij cum laude af en in 2011 behaalde hij zijn doctoraat in de sociologie aan de UGent met een focus op de gevolgen van schoolsegregatie in Vlaanderen.
Agirdag voegde zich na zijn doctoraat bij de University of California, Los Angeles (UCLA) als een BAEF en eregenoot van de Fulbright Commission. Sinds 2014 is hij deeltijds universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij voor zijn onderzoek naar meertaligheid in het onderwijs, een VENI-beurs van de NWO ontving. In 2015 werd hij aan de KU Leuven benoemd tot hoogleraar pedagogische wetenschappen, waar hij toekomstige psychologen, pedagogen en leraren onderwijst.
Agirdags onderzoek combineert onderwijskunde, sociologie en sociolinguïstiek en bestudeert in het bijzonder de invloed van maatschappelijke trends zoals toenemende etnische diversiteit en digitaliseren op opvoedings- en onderwijsprocessen. Dit met een nadruk op de lerarenopleiding, de vroege kinderjaren en meertaligheid. Meer dan honderd wetenschappelijke publicaties heeft hij al op zijn naam staan, die meer dan 3500 keer geciteerd zijn. Bovendien coördineert hij meerdere BOF en FWO gefinancierde onderzoekprojecten en begeleidt hij verschillende promovendi en postdoctorale onderzoekers.
Zijn bijdragen aan het veld zijn beloond met diverse onderscheidingen, waaronder de Frans van Cauwelaertprijs van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten, de Dissertatieprijs van de Vereniging voor Onderwijsresearch, de Charles Ullens Prijs van de Koning Boudewijnstichting en het Vlaams Forum voor Onderwijsonderzoek.
Het is een evidentie dat Agirdag een veelgevraagd spreker is en uitgenodigd is voor meer dan tweehonderd publieke en academische evenementen. Ook levert hij regelmatig bijdragen aan Vlaamse en Nederlandse media over maatschappelijke kwesties en onderwijs.
BOEK: Onderwijs in een gekleurde samenleving
Agirdag, O. (2020). Onderwijs in een gekleurde samenleving. Epo: Berchem.
De Koning, P. (2021, 15 januari). Orhan Agirdag wijst de weg voor onderwijs in een gekleurde samenleving. Oproep Voor een Democratische School. https://www.skolo.org/nl/2021/01/14/orhan-agirdag-wijst-de-weg-voor-onderwijs-in-een-gekleurde-samenleving/
Dit boek heb ik gelezen om kennis te maken met Agirdags waardevolle inzichten.
Agirdag duidt in het boek dat ons onderwijs geen rechtvaardige plek is voor etnische minderheden. De uitdagingen die etnische minderheden meemaken zijn daarentegen geen natuurwetten: Als school en als leraar heb je weldegelijk middelen om van dat onderwijs een betere plek te maken. Kortom toont Agirdag ons het pad dat leidt naar goed onderwijs in een context van etnische diversiteit.
Onderwijsongelijkheid is volgens Agirdag gedeeltelijk toe te schrijven aan de sociale ongelijkheid (sociale breuklijnen). Progressieven en Marxisten stellen de ongelijkheid 'graag' op deze manier voor. Extra dimensie volgens Agirdag: structurele racisme en de bijhorende stereotypen, vooroordelen en discriminatie. Etnische verschillen gaan volgens Agirdag vaak samen met verschillen in de SES.
Agirdag verklaart deze etnische kloof explicieter op basis van dit zelf geconstrueerd model: HET RAD VAN ONGELIJKHEID
Racisme is de centrale as waarop, segregatie, stereotypen, vooroordelen, verwachtingen en discriminatie zich vastgrijpen. Deze elementen sturen het buitenste wiel aan: de ongelijke leerprestaties die hun verklaring vinden in het interne mechanisme.
1. SEGREGATIE: opgelegde segregatie, spontane segregatie en vrijwillige segregatie
2. STEREOTYPEN: Stereotypen triggeren een faalangst die cognitieve prestaties blokkeert. Hierdoor worden deze stereotypen op zijn beurt bevestigd. -> Negatieve stereotypen versterken bestaande ongelijkheid
3. VOOROORDELEN: Attitudes, niet louter beschrijvend (expliciete en impliciete vooroordelen)
4. VERWACHTINGEN: Golemeffect en Pygmalionstudie
5. DISCRIMINATIE: Handelingen die resulteren uit stereotypen en vooroordelen
6. RACISME: Politiek en ideologisch systeem
Deze verklaringen over onderwijsongelijkheid kun je verdelen onder twee groepen: DEFICITDENKEN EN SYSTEMISCH DEKEN
1. Deficitdenken: Ongelijkheden verklaren door gebreken en achterstanden van etnische minderheden (minder taalvaardig, mindere ouderbetrokkenheid, minder motivatie, etc.)
nuance -> biologisch deficitdenken: Etnische minderheden zijn biologisch gezien inferieur en minder intelligent
2. Systemisch denken: Een nadruk op de achterstelling van etnische minderheden (blaming-the-system) -> leerlingen voorgesteld als passieve slachtoffers, terwijl mensen nog steeds 'agency' (handelingsvermogen) hebben. Zo ontstaan er ook tegenculturen.
Agirdag bespreekt in zijn boek ook drie diversiteitsmodellen: assimilatie, kleurenblindheid en pluralisme
De introductie van deze modellen om te antwoorden op deze vraag: Is het omarmen van andere culturele, talige of religieuze tradities een vorm van "de lat lager leggen"?
1. ASSIMILATIE: Het terugdringen van etnische en culturele verschillen vanuit een deficitvisie -> neutraliteitsprincipe lijkt dan van hieruit gerechtvaardigd. Sociaalpsychologisch onderzoek wijst uit dat een assimilatiebeleid bedreigend is voor de identiteit en zelfbeeld van leerlingen. -> Ze voelen zich minder thuis op school -> slechter presteren
2. KLEURENBLINDHEID: Negeren van etnische verschillen onder het mom: "Wij zijn allemaal Vlamingen en onze etnische afkomst doet er niet toe.". = zelfbedrog volgens Agirdag en dus geen waardevolle illusie. Uit onderzoek blijkt ook dat scholen met dit beleid negatieve gevolgen ervaren op de leerprestaties van hun leerlingen met een andere etnische-culturele achtergrond. Kleurenblindheid reduceert geen vooroordelen, maar worden onderhuids juist sterker.
3. PLURALISME: De verzamelnaam voor multi-interculturalisme. Dit is een diversiteitsmodel met de daarbij horende pedagogische praktijken. Het is niet omdat je school veel leerlingen met een andere etnische-culturele achtergrond telt, dat je school multicultureel is. Interculturalisme is een variant hiervan, dat de nadruk legt op dialoog en streeft naar het creëren van nieuwe gedeelde identiteiten.
pluralisme in de praktijk? -> 5 dimensies en 4 niveaus geschetst vanuit het theoretisch kader van de Amerikaanse onderwijswetenschapper James Banks.
dimensie 1: het integreren van diverse inhouden in de leerinhoud
dimensie 2: het toelichten van de kennisconstructie
dimensie 3: het terugdringen van vooroordelen
dimensie 4: het streven naar een pedagogie van gelijkheid
dimensie 5: het empoweren van schoolcultuur en sociale cultuur
TAALBELEID
Agirdag houdt een pleidooi voor een volwaardig meertalig (tweetalig) onderwijs. In metastudies is het aangetoond dat het gunstige effecten heeft op de onderwijsprestaties van leerlingen.
Tweetalig onderwijs in een niet-westerse taal is niet toegestaan in Vlaanderen. In welke talen er gedoceerd wordt in een school zou een keuze voor leraren en ouders moeten zijn, vindt Agirdag.
TALENSENSIBILISERING
Scholen kunnen afgezien van tweetalig onderwijs, meertaligheid ook ondersteunen door het leren in verschillende talen te stimuleren en door talensensibilisering.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Drempel -> Merendeel van gezagsposities die het politiek en ideologisch systeem van racisme in stand houden -> effect = beperkte toegang van etnische minderheden binnen het onderwijs
Drempel toegang tot leraarskamer als persoon met migratieachtergrond, begint al heel vroeg in de schoolloopbaan bv. onderwijsongelijkheid dat je kansen tot het behalen van een hoger diploma aanzienlijk vermindert. Zonder diploma heb je binnen deze maatschappij sowieso geen kans om een vacature binnen het onderwijs op te vullen.
opportuniteit -> Agirdag duidt dat deze structurele discriminatie en racisme geen natuurwetten zijn. = hoopvolle boodschap; het kan anders. Nog extra belangrijk voor kinderen met een migratieachtergrond om rolmodellen binnen het onderwijs te hebben om dit in te zien.
Opportuniteit -> pleidooi voor structurele aanpassing van het onderwijssysteem -> Laten inzien dat onderwijsongelijkheid voorkomt uit structurele racisme en discriminatie -> Agirdags 'RAD VAN ONGELIJKHEID' -> een meer pluralistische visie (diversiteitsmodel) opperen - drempel vanuit het merendeel van de gezagsposities: kleurenblindheid & assimilatiemodel
Ook binnen het onderwijs opperen voor een hernieuwd taalbeleid -> een pleidooi voor een volwaardig meertalig (tweetalig) onderwijs. of talensensibilisering = gelijke toegang om van onderwijs te genieten.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
FOCUSCOMPETENTIES: LERAARS BEWEGEN SAMEN - LERAARS BEWEGEN MET HUN HELE ZIJN
Ik ben samen met Leen naar deze navorming geweest van Orhan Agirdag om ons kennisniveau rond het 'onderwijs in een gekleurde samenleving' te versterken en daardoor meer inzicht te krijgen in de verschillende factoren waarom onze leraarskamer zo weinig divers is. Agirdags inzichten zijn een deelcomponent van 'the bigger picture'.
Samen met Leen nieuwe inzichten bespreken helpt enorm om Agirdags inzichten een plaats te geven en verder te integreren in mijn onderzoekproces. We werken erg constructief en waarderend samen. Leen helpt me ook bepaalde 'denkfouten' bij te stellen.